zondag 9 januari 2011

Geheugen

Geheugen


Toen de mens het schrift uitvond en op grote schaal ging gebruiken, werd zijn geheugen geëxternaliseerd. Hij kon zijn oogsten administreren, maar ook de verhalen van elkaar noteren. De boekdrukkunst heeft die mogelijkheid enorm vergroot en nu met het virtuele geheugen, dat steeds ruimer voor handen komt en ook steeds goedkoper wordt, zijn de gevolgen onoverzienbaar. Een paar terabite voor enkele euro's!

Dat geeft een mens de kans zijn leven compleet met alle bewegingen digitaal op te slaan. Alles wat hij doet, leest, beleeft wordt vastgelegd. Dank zij de toenemende kunstmatige intelligentie kan de lijn van je leven met behulp van al die gegevens gewoon worden voortgezet, zodat de toekomstige generatie met je kan blijven communiceren, want het computerprogramma kan de te verwachte antwoorden afleiden uit de totale structuur van je gedrag.

Welke gevolgen heeft dat voor het collectief bewustzijn, als alles voor altijd wordt vastgelegd, met elkaar wordt verbonden en vervolgens creatief wordt uitgebuit?



Pianisten weten het al lang: het geheugen zit in de vingers. 'Ik moest een sonate spelen, maar ik kon me de noten niet herinneren. Zenuwachtig ging ik achter het klavier zitten en legde mijn handen op de toetsen. Mijn vingers begonnen en moeiteloos kwam de hele sonate.'
Natuurlijk heeft die pianist lang geoefend.


Het denken is veel meer afhankelijk van de context waarin gedacht wordt, dan men meende. Het geheugen is niet alleen op een voorlopig onbegrijpelijke manier 'opgeslagen' in onze hersenen. Ons lichaam en de omgeving spelen hierbij een belangrijke rol. Hersenen alleen, geïsoleerd, afgesneden van de wereld, zijn betekenisloos.


Door de stad lopend weet ik de weg. Het ritme en de melodie die resoneren in mijn lichaam (lippen, tong, mondholte, bijholten, longen, armen, benen) helpen me bij het herinneren van de de volgende regel van het gedicht. Als ik loop komen de regels 'Hoe dickwyl streckt ghy onder 't stappen /Naer 't hof der Staeten stadigh aen / Hem voor een derden voet in 't gaen' (Het gaat over de wandelstok van de oude Oldenbarnevelt, in het gedicht van Vondel.)


De toneelspeler loopt over het toneel en weet zijn tekst weer. De tuinierster weet weer waar ze het dure schepje heeft laten liggen, als ze in de tuin loopt. Hersenen, lichaam en omgeving vormen een dynamisch systeem. Het geheugen is niet gelokaliseerd in de hersenen, maar 'zit' in het hele systeem.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten